Σχέδιο τεσσάρων πυλώνων για την ενοποίηση όλων των ασφαλιστικών ταμείων έχει έτοιμο το υπουργείο Εργασίας, με το εγχείρημα να ολοκληρώνεται εντός του έτους. Η ενοποίηση δεν θα περιορίζεται μόνο στα ταμεία κύριας ασφάλισης, αλλά θα επεκτείνεται και στους φορείς επικουρικής ασφάλισης και πρόνοιας.
«Το ασφαλιστικό σύστημα της χώρας μας οικοδομήθηκε διαχρονικά στη βάση πελατειακών αντιλήψεων, με αποτέλεσμα σήμερα να είναι ένα μωσαϊκό εξαιρέσεων και ειδικών καθεστώτων», λέει ο υπουργός Εργασίας Γιάννης Βρούτσης.
Ενδεικτικό του κατακερματισμού που επικρατεί στο ασφαλιστικό σύστημα είναι πως υπάρχουν περισσότεροι από 60 διαφορετικοί τομείς ασφάλισης. Στόχος των προωθούμενων αλλαγών είναι το οικονομικό «νοικοκύρεμα» του συστήματος, αλλά και η καλύτερη εξυπηρέτηση των ασφαλισμένων.
Ο υπουργός Εργασίας Γιάννης Βρούτσης έχει ήδη παραλάβει το μεγαλύτερο τμήμα της μελέτης του ΚΕΠΕ (η οποία ολοκληρώνεται στο τέλος του μήνα) και έχει καταλήξει στους βασικούς άξονες των αλλαγών. Σε δηλώσεις του έχει επανειλημμένα υπογραμμίσει πως «το ασφαλιστικό σύστημα της χώρας μας οικοδομήθηκε διαχρονικά στη βάση πελατειακών αντιλήψεων, με αποτέλεσμα σήμερα να είναι ένα μωσαϊκό εξαιρέσεων και ειδικών καθεστώτων».
O μηχανισμός
Το «Εθνος της Κυριακής» παρουσίασε σήμερα τους τέσσερις πυλώνες πάνω στους οποίους θα στηριχτεί -με βάση το σχέδιο του υπουργού Εργασίας- η ενοποίηση των ασφαλιστικών φορέων:
Το ΙΚΑ, που θα μετεξελιχθεί σε φορέα όλων των μισθωτών, θα έχει τρεις κλάδους: για την κύρια σύνταξη, για την επικουρική και για το εφάπαξ.
Ενιαίο σύστημα είσπραξης των ασφαλιστικών εισφορών. Ο «μηχανισμός» πλέον θα είναι κοινός και θα αφορά το σύνολο των ασφαλιστικών φορέων. Τον κρίσιμο αυτό ρόλο αναλαμβάνει το Κ.Ε.Α.Ο., που μέχρι τώρα έχει την ευθύνη για την είσπραξη των ανεξόφλητων οφειλών. Οι ρυθμίσεις θα έχουν μεταβατικό χαρακτήρα, καθώς από το 2017 θα υπάρχει ενιαίο σύστημα είσπραξης φόρων και ασφαλιστικών εισφορών.
Ιδιαίτερα σημαντικό είναι πως μέσα στο 2015 αναμένεται να υπάρξει και νέα μείωση των ασφαλιστικών εισφορών κατά μία ποσοστιαία μονάδα.
Σημειώνεται πως από 1ης Ιουλίου υπήρξε μείωση κατά 3,9 ποσοστιαίες μονάδες των ασφαλιστικών εισφορών, ενώ είχε προηγηθεί μία περικοπή κατά 1,1 ποσοστιαία μονάδα πέρυσι.
Εδώ πρέπει να αναφερθεί πως στο υπουργείο θεωρείται ιδιαίτερα επιτυχημένο το παράδειγμα του Ενιαίου Ταμείου Επικουρικής Ασφάλισης (ΕΤΕΑ). Στο Ταμείο -που παρέχει επικουρική ασφάλιση στους μισθωτούς- υπήρξε εξίσωση των εισφορών που καταβάλλονται και όπου αυτές ήταν υψηλές δρομολογήθηκαν μειώσεις.
Εθνικό Κέντρο Απονομής Συντάξεων. Η δημιουργία του θα ξεκινήσει αμέσως και θα ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του χρόνου. Η στελέχωση θα γίνει από υπαλλήλους όλων των ασφαλιστικών ταμείων και εκεί θα «κατευθύνεται» το σύνολο των αιτήσεων για σύνταξη. Ουσιαστικά οι υπάλληλοι θα έχουν άμεση πρόσβαση σε όλα τα στοιχεία (π.χ. στα ένσημα ανεξαρτήτως ταμείου ασφάλισης) ώστε να επιταχυνθεί η διαδικασία έκδοσης της συνταξιοδοτικής απόφασης. Οι αλλαγές αυτές θα συνδυαστούν με την καθιέρωση του λεγόμενου «ασφαλιστικού βιογραφικού», με στόχο την ηλεκτρονική καταγραφή όλων των ενσήμων.
Ενσωμάτωση
Στους νέους ψηφιακούς λογαριασμούς ασφάλισης θα ενσωματωθούν το επόμενο διάστημα 29 δισεκατομμύρια ημέρες ασφάλισης από τα μέσα της δεκαετίας του 1970 έως σήμερα. Οι ασφαλισμένοι θα μπορούν να βρουν ανά πάσα στιγμή τον ακριβή αριθμό ενσήμων, ενώ στόχος είναι να ενημερώνονται ηλεκτρονικά μόλις φτάσει η ώρα της συνταξιοδότησης.
Ενιαίο δίκτυο εξυπηρέτησης των ασφαλισμένων. Ενδεικτικό της έκτασης των αλλαγών είναι πως οι υπηρεσίες όλων των Ταμείων θα στεγάζονται σε ένα μόνο κτίριο σε επίπεδο δήμων ή νομών. Με τον τρόπο αυτό θα μπει τέλος στην ταλαιπωρία των ασφαλισμένων, που συχνά καλούνται να «επισκέπτονται» το ένα γραφείο μετά το άλλο ακόμα και σε μακρινές αποστάσεις για να βρουν λύση στο πρόβλημά τους.
Παράλληλα αναμένεται να υπάρξει και οικονομικό όφελος, καθώς μέχρι τώρα κτίρια των Ταμείων παραμένουν αναξιοποίητα, ενώ την ίδια στιγμή δαπανώνται χρήματα για ενοικίαση άλλων γραφείων. Το εγχείρημα εντάσσεται στη γενικότερη προσπάθεια αξιοποίησης της κινητής περιουσίας των Ταμείων, με στόχο να μειωθεί ακόμα και κατά το 1/3 η δαπάνη για τα ακίνητα.
Ενιαία Διοικητική Υπηρεσία για τα οικονομικά των ασφαλιστικών φορέων. Πρόκειται για μία υπηρεσία που θα δημιουργηθεί κυριολεκτικά από το μηδέν και θα έχει ως στόχο να «νοικοκυρέψει» τα οικονομικά των Ταμείων.
Αυτό πρακτικά σημαίνει πως θα λαμβάνονται ενιαίες αποφάσεις για το σύνολο των Ταμείων, ώστε να εξασφαλίζεται μεγαλύτερη διαφάνεια στην αξιοποίηση της κινητής και ακίνητης περιουσίας.
Παράλληλα θα υπάρχει και σύστημα «παρακολούθησης» των οικονομικών του κάθε Ταμείου και θα χτυπάει… καμπανάκι όποτε διαπιστώνεται πως υπάρχει επιδείνωση των δεδομένων.
Για να υπάρχει μία σαφής εικόνα της κατάστασης όλα τα ταμεία κύριας ασφάλισης, θα πρέπει το επόμενο διάστημα να εκπονήσουν αναλογιστικές μελέτες (με την αρχή να γίνεται από το ΙΚΑ).
Oι άξονες που θα στηριχτούν οι αλλαγές
1 Ενιαίο σύστημα είσπραξης των ασφαλιστικών εισφορών. Το σχετικό έργο θα αναλάβει το K.E.A.O., ενώ από το 2017 θα υπάρχει ενιαίο σύστημα είσπραξης φόρων και ασφαλιστικών εισφορών. Μέσα στο 2015 θα υπάρξει και νέα μείωση των ασφαλιστικών εισφορών.
2 Εθνικό Κέντρο Απονομής Συντάξεων. Στο Κέντρο θα κατευθύνεται το σύνολο των αιτήσεων για σύνταξη ανεξαρτήτως ασφαλιστικού φορέα. Η στελέχωση θα γίνει από υπαλλήλους όλων των Ταμείων, με στόχο την επιτάχυνση των διαδικασιών έκδοσης των συντάξεων.
3 Ενιαίο δίκτυο εξυπηρέτησης των ασφαλισμένων. Οι υπηρεσίες όλων των Ταμείων θα στεγάζονται σε μόνο ένα κτίριο σε επίπεδο δήμων ή νομών. Με αυτόν τον τρόπο θα μπει τέλος στην ταλαιπωρία των ασφαλισμένων, ενώ θα εξοικονομηθούν και χρήματα που σήμερα δαπανώνονται για την ενοικίαση κτιρίων.
4 Ενιαία διοικητική υπηρεσία για τα οικονομικά των ασφαλιστικών φορέων. Η νέα υπηρεσία θα παρακολουθεί τα οικονομικά των Ταμείων, με στόχο να υπάρχει διαφάνεια και να μην παρατηρούνται αποκλίσεις από τους προϋπολογισμούς.
Το ΙΚΑ μετεξελίσσεται σε «σούπερ ταμείο»
Σε Ταμείο-γίγαντα θα εξελιχτεί το ΙΚΑ, καθώς με τις προωθούμενες αλλαγές θα καλύπτει το σύνολο των μισθωτών του Δημοσίου, του ευρύτερου δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα. Παράλληλα στο νέο «υπερ-Ταμείο» θα μεταφερθούν όλοι οι φορείς επικουρικής ασφάλισης αλλά και πρόνοιας (εφάπαξ) και για τον σκοπό αυτό θα δημιουργηθούν χωριστοί λογαριασμοί.
Το νέο ασφαλιστικό «μοντέλο» θα περιλαμβάνει ακόμα δύο μεγάλα ταμεία: τον ΟΑΕΕ (για τους αυτοπασχολούμενους) και τον ΟΓΑ (για τους αγρότες), ενώ διατηρείται και το ΝΑΤ. Προς το παρόν δεν έχει κριθεί η «τύχη» του ΕΤΑΑ (γιατροί, μηχανικοί, δικηγόροι), καθώς δεν έχει ληφθεί οριστική απόφαση για το αν θα ενοποιηθεί με τον ΟΑΕΕ.
Σε δυο κατευθύνσεις. Οι προωθούμενες αλλαγές θα κινούνται σε διπλή κατεύθυνση:
Θα γίνει διοικητική αναδιοργάνωση στα τρία ταμεία κύριας ασφάλισης: στο ΙΚΑ, τον ΟΑΕΕ και τον ΟΓΑ. Το βάρος θα πέσει στο ΙΚΑ, με στόχο να υπάρξει εσωτερική ενοποίηση των κλάδων του Ταμείου που παραμένουν κατακερματισμένοι. Ουσιαστικά όλοι όσοι απασχολούνται με σχέση μισθωτής εργασίας -σε δημόσιο, ευρύτερο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα- θα καλύπτονται από έναν ασφαλιστικό φορέα. Σημειώνεται πως σήμερα οι δημόσιοι υπάλληλοι παίρνουν τη σύνταξή τους από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους.
Θα «μετακομίσουν» στο ΙΚΑ οι φορείς επικουρικής ασφάλισης και πρόνοιας (εφάπαξ). Με βάση τον σχεδιασμό στο ΙΚΑ θα κατευθυνθούν το ΕΤΕΑ (ενιαίο επικουρικό), το ΤΑΥΤΕΚΩ (επικουρικό ευρύτερου δημόσιου τομέα), το ΤΠΔΥ (ασφαλιστικός φορέας πρόνοιας δημοσίου), το ΤΑΠΙΤ (φορέας πρόνοιας ιδιωτικού τομέα) κ.ά. Ηδη έχει γίνει η αρχή από τον ΟΠΑΔ.
Για την επικουρική ασφάλιση και την πρόνοια θα δημιουργηθούν χωριστοί και απολύτως διακριτοί κλάδοι στο εσωτερικό του Τταμείου. Δηλαδή το ΙΚΑ -που θα μετεξελιχθεί σε φορέα όλων των μισθωτών- θα έχει τρεις κλάδους: για την κύρια σύνταξη, για την επικουρική και για το εφάπαξ.
Σημειώνεται πως με νόμο -που έχει ήδη ψηφιστεί- από 1ης Ιανουαρίου 2015 θα υπάρξει ενιαίος τρόπος υπολογισμού των κύριων συντάξεων. Το τελικό ποσό θα προκύπτει από το άθροισμα της βασικής σύνταξης (που θα είναι σταθερή) και της αναλογικής σύνταξης (που θα διαμορφώνεται ανάλογα με τα έτη ασφάλισης).
Επίσης υπάρχει ήδη νόμος για την εφαρμογή της «ρήτρας μηδενικού ελλείμματος» στα ταμεία επικουρικής ασφάλισης και πρόνοιας. Η αρχή έγινε την 1η Ιουλίου από το ΕΤΕΑ και το μέτρο θα επεκταθεί στους υπόλοιπους φορείς που χορηγούν επικουρικές συντάξεις και εφάπαξ από την 1η Ιανουαρίου 2015.
