Το Eteron, προσπαθώντας να ανιχνεύσει τις κοινωνικές και πολιτικές επιπτώσεις του δυστυχήματος των Τεμπών στη νεολαία, εκπόνησε μία αναλυτική μελέτη από την οποία προκύπτουν κρίσιμα και χρήσιμα συμπεράσματα.
Το Eteron – Ινστιτούτο για την Έρευνα και την Κοινωνική Αλλαγή δημοσιεύει την έρευνα με τίτλο «Η Νέα Γενιά μετά τα Τέμπη», η οποία στοχεύει στην καταγραφή των τάσεων που αποτυπώνονται στη νέα γενιά μετά το πιο θανατηφόρο σιδηροδρομικό δυστύχημα που έχει καταγραφεί στην Ελλάδα.
Τα κύρια ευρήματα της έρευνας, ανά θεματική ενότητα, έχουν ως εξής:
Απόψεις, συναισθήματα & συμμετοχή σε κινητοποιήσεις μετά το δυστύχημα
- Η οργή (43,7%) είναι το κυρίαρχο συναίσθημα που νιώθουν οι νέοι και οι νέες, ενάμιση μήνα μετά το θανατηφόρο σιδηροδρομικό δυστύχημα. Ακολουθεί η απελπισία (19,7%) και το αίσθημα της ντροπής (17,4%).
- Η νέα γενιά δεν αποδέχεται ότι η ευθύνη για το δυστύχημα περιορίζεται σε λάθος του σταθμάρχη, αλλά αποδίδει πολιτικές ευθύνες. Το 59,5% απαντά ότι την ευθύνη φέρει η τωρινή κυβέρνηση, το 58,3% όλες οι προηγούμενες κυβερνήσεις και μόλις το 13,1% απαντά ότι ο σταθμάρχης φέρει κυρίως την ευθύνη.
- 3 στα 8 άτομα απάντησαν ότι συμμετείχαν στις συλλογικές δράσεις διαμαρτυρίας για το δυστύχημα στα Τέμπη (διαδηλώσεις, απεργίες, συμβολικές δράσεις στη μνήμη των θυμάτων κ.ά.). Οι νέες γυναίκες είχαν μεγαλύτερο ποσοστό συμμετοχής στις κινητοποιήσεις από τους νέους άντρες.
- Tο 13,6% συμμετείχε για πρώτη φορά σε διαδήλωση. Το ποσοστό είναι ακόμη μεγαλύτερο στις γυναίκες (16,3%) και παραμένει υψηλό και στις ηλικίες 25 – 34 ετών (11,5%).
- 1 στα 3 άτομα απάντησε ότι συμμετείχε σε οργανωμένο μπλοκ μαθητικών συντονιστικών, φοιτητικών συλλόγων, εργατικών σωματείων ή πολιτικού κόμματος/οργάνωσης.
- 5 στα 10 άτομα ενημερώθηκαν για τις κινητοποιήσεις κυρίως από τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, με πιο δημοφιλείς πηγές πληροφόρησης το Facebook (67,4%) και το instagram (57,2%).
- Ανεξαρτήτως συμμετοχής ή μη στις κινητοποιήσεις, το δυστύχημα επηρέασε την άποψη των νέων σε μία σειρά από κρίσιμα ζητήματα (αξιοπιστία του κράτους, μέλλον της χώρας, κυβέρνηση, κόμματα, ιδιωτικοποιήσεις κ.ά.) σε υψηλά ποσοστά που κυμαίνονται από 60 – 80%.
- Περισσότερο επλήγη το αίσθημα ασφάλειας για τις μεταφορές (87,6%).
- Στην ερώτηση «τι πιστεύετε ότι πρέπει να αλλάξει για να είναι ασφαλείς οι μεταφορές;», οι απαντήσεις καταδεικνύουν την αποδοκιμασία των νέων απέναντι στην ιδιωτικοποίηση των σιδηροδρόμων. Η πλειοψηφία τάσσεται υπέρ της επανακρατικοποίησης του επιβατικού έργου, στο σύνολό του, με ποσοστό 38,3%.
- Επίσης, το 70% των συμμετεχόντων και συμμετεχουσών στην έρευνα, συμφωνεί με την άποψη ότι η αστυνομία αντιμετώπισε με υπέρμετρη βία τις δράσεις διαμαρτυρίας για τα Τέμπη.
Εμπιστοσύνη στους θεσμούς, ιδεολογικό προφίλ & εκλογές
- Μετά το δυστύχημα εντείνεται η κρίση εμπιστοσύνης στους θεσμούς, με την κυβέρνηση (75,4%) και τα πολιτικά κόμματα (88,5%) να συγκεντρώνουν τα μεγαλύτερα ποσοστά δυσπιστίας.
- Ανάλογα είναι τα ευρήματα για τα ΜΜΕ, με τους νέους και τις νέες να γυρνούν την πλάτη στην τηλεόραση (86,7%) και τις εφημερίδες (72,2%), ενώ προκρίνουν τα ενημερωτικά sites (59,3%) και το κοινωνικό και οικογενειακό τους περιβάλλον (54%).
- Το μεγαλύτερο πρόβλημα που θεωρούν ότι αντιμετωπίζει η χώρα είναι η ακρίβεια (69,4%), με δεύτερο τη διαφθορά (58,3%).
- Από τα ευρήματα της έρευνας αναδεικνύεται μια αριστερόστροφη τοποθέτηση των νέων, ενώ ο νεοφιλελευθερισμός καταγράφει πολύ χαμηλά ποσοστά δημοφιλίας (4,3%). Την ίδια στιγμή όμως το 22,2% απαντά “καμία ιδεολογία, πιστεύω στο άτομο”, ενώ ένα 19,3% συγκεντρώνει το “δε γνωρίζω/δεν απαντώ”.
- Το 82,1% των νέων δηλώνει ότι σκοπεύει να ψηφίσει στις εκλογές της 21ης Μαΐου. Το 77,5% σκοπεύει να ψηφίσει και σε ενδεχόμενη δεύτερη κάλπη, εάν δεν σχηματιστεί κυβέρνηση μετά τις προσεχείς εκλογές.
Κινητοποιήσεις καλλιτεχνών & πανεπιστημιακή αστυνομία
- Το 77,2% συμφωνεί με τις πολύμηνες κινητοποιήσεις των καλλιτεχνών για τα επαγγελματικά δικαιώματα και τις σπουδές τους.
- Το 50,3% των νέων απαντά ότι διαφωνεί ή μάλλον διαφωνεί με την επιλογή της κυβέρνησης για την ίδρυση της πανεπιστημιακής αστυνομίας, ενώ το 35,2% συμφωνεί ή μάλλον συμφωνεί.
Ο διευθυντής του Eteron, Γαβριήλ Σακελλαρίδης επισημαίνει σχετικά: «Το τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη προκάλεσε ένα κύμα ηθικού σοκ στην ελληνική κοινωνία και απελεύθερωσε μία σειρά εντονότατων αρνητικών συναισθημάτων. Η νεολαία ήταν η κοινωνική κατηγορία που βίωσε αυτό το σοκ με τον πιο έντονο τρόπο. Το Eteron, προσπαθώντας να ανιχνεύσει τις κοινωνικές και πολιτικές επιπτώσεις του δυστυχήματος των Τεμπών στη νεολαία, εκπόνησε μία αναλυτική μελέτη από την οποία προκύπτουν κρίσιμα και χρήσιμα συμπεράσματα. Μόλις δύο μήνες μετά το τραγικό δυστύχημα η μνήμη παραμένει νωπή παρά τον κατακερματισμό και τον αποπροσανατολισμό της κοινής γνώμης. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τη στάση της νεολαίας για αυτά τα γεγονότα – που έρχονται και επικάθονται σε μία σειρά από βιωμένες κρίσεις – για να μην πέφτουμε από τα σύννεφα από τις αντιδράσεις της».
Η έρευνα εντάσσεται στο νέο project του Eteron «Youth – Voice On», το οποίο αποτελεί συνέχεια του project «Gen Z – Voice On», εστιάζοντας σε ένα μεγαλύτερο ηλικιακό εύρος νέων 17 – 34 ετών.
Επιστημονική υπεύθυνη της έρευνας είναι Λουκία Κοτρωνάκη, διδάσκουσα και μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε όλη τη χώρα τον Απρίλιο του 2023 (12 – 19 Απριλίου) και τα στοιχεία της έρευνας συνέλεξε η aboutpeople.
